H ΕΦΗΒΕΙΑ

♦Τι ονομάζουμε εφηβεία;

Την αναπτυξιακή περίοδο που εκτείνεται από τα 11 ως τα 18 χρόνια της ζωής του παιδιού. Είναι το τελευταίο σκαλοπάτι πριν την ωριμότητα, είναι μια κρίσιμη και μεταβατική περίοδος που δεν είναι ίδια για όλους σε ότι αφορά την διάρκεια και την ένταση.
Ξεκινά ως ψυχοβιολογικό φαινόμενο ( αναφέρομαι στις αλλαγές της ήβης ) και καταλήγει σε ψυχοκοινωνικό φαινόμενο, όπου το ενδιαφέρον εστιάζεται στη δόμηση της προσωπικότητας και στην διαμόρφωση των σχέσεων με τον υπόλοιπο κόσμο.

♦Τι αλλάζει στην εφηβεία;

Οι αναπτυξιακές αλλαγές της εφηβείας μπορούν να συνοψιστούν σε 4 τομείς:
1.Βιολογικός-σωματικός τομέας. Αλλαγή στις ορμόνες, ανάπτυξη ,κυρίως, του γεννητικού συστήματος και εμφάνιση των χαρακτηριστικών του φύλου.
2.Γνωστικός τομέας. Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της αφαιρετικής ικανότητας
3.Ψυχολογικός-συναισθηματικός τομέας. Εμφανίζεται άγχος ν΄ αποδώσει σε διάφορες καταστάσεις, ν΄ ανταποκριθεί σε προσδοκίες, φόβος και χαμηλή αυτοπεποίθηση.
4.Κοινωνικός τομέας. Αμηχανία στις διαπροσωπικές σχέσεις, προσπάθεια να γίνει αποδεκτός από τους συνομίληκους, δυσκολία ν΄ αποδεχτεί κανόνες της κοινωνίας.

♦ Περνούν όλοι οι νέοι την Εφηβεία τον ίδιο τρόπο;

Κατ’ αρχήν η εφηβεία διακρίνεται σε 3 στάδια: την προεφηβεία, την μέση εφηβεία και την τελική εφηβεία.
Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό να μπαίνει στην εφηβεία, αλλά και το τέλος της είναι επίσης ακαθόριστο κι αλλάζει από παιδί σε παιδί.
Διακρίνουμε μεγάλες ατομικές διαφορές από άτομο σε άτομο σχετικά με την διάρκεια και την ένταση της εφηβείας.
Οι παράγοντες που παίζουν ρόλο σ’ αυτό είναι οι εξής:
• Κληρονομικότητα, δηλ. αυτό που κουβαλά ο καθένας μέσα του από την γέννηση του
• Επιδράσεις του περιβάλλοντος, εδώ ανήκουν τα βιώματα της παιδικής ηλικίας, οικογενειακό περιβάλλον, πολιτιστικό επίπεδο, κοινωνική τάξη, κ.α.
•Ο τύπος των γονέων και τι πρότυπα δίνουν στο παιδί π.χ. γονείς υπερπροστατευτικοί, αυταρχικοί, άβουλοι, αγχώδεις……


♦Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εφηβείας;

• Συναισθηματική αστάθεια κι ευμεταβλητότητα της ψυχικής διάθεσης
• Υπεραπασχόληση με ζητήματα γύρω από το σώμα, τις λειτουργίες του, την εικόνα του αλλά και υπαρξιακά ζητήματα
• Τάση για απομόνωση και στροφή στον εσωτερικό κόσμο
• Άρνηση, αμφισβήτηση και τάση για πειραματισμό
• Ανάγκη για ανεξαρτητοποίηση από τους γονείς
• Επαναστατικότητα, ρομαντισμός, τάση φυγής από την πραγματικότητα και ωραιοποίησης της
• Ευθιξία, υπερευαισθησία
• Αδεξιότητα στις κινήσεις, νευρικότητα, ανησυχία
• Πείσμα, ισχυρογνωμοσύνη


♦ Πώς πρέπει ν΄ αντιμετωπίζονται οι έφηβοι ώστε να βοηθούνται να περάσουν αυτή την μεταβατική περίοδο, όσο πιο ομαλά γίνεται;

Η εφηβεία είναι περίοδος κρίσης για τους εφήβους αλλά και για τους γονείς τους, οι οποίοι δεν είναι προετοιμασμένοι για αυτή την αλλαγή και αρχίζουν να προβληματίζονται για την αγωγή που έδωσαν ή δεν έδωσαν στα παιδιά τους.
Οι αφορμές για καβγάδες είναι πολλές και καθημερινές, όπως το ντύσιμο του εφήβου, η παρέα του, η επίδοση του στα μαθήματα, η έξοδος του, το χαρτζιλίκι του…...
Οι ενήλικες δεν πρέπει να κρίνουν με την ψυχολογία και τα δεδομένα της δικής τους εφηβείας, γιατί οι σύγχρονοι νέοι είναι εντελώς διαφορετικοί.
Οι προσταγές και οι απαγορεύσεις προκαλούν άρνηση.
Χρειάζεται διάλογος, με σταθερότητα, εμπιστοσύνη, χωρίς θυμό, με διάθεση για κατανόηση, επικοινωνία κι επαφή.
Χρειάζεται να δείξουμε εμπιστοσύνη στην προσωπικότητα τους που τώρα ανθίζει, να είμαστε δίπλα τους κι όχι πάνω τους, χωρίς έντονες επεμβάσεις, με σεβασμό κι αγάπη που δεν γίνεται βασανιστική και κουραστική.
Ο έφηβος αναζητά τον εαυτό του κι οι ενήλικες πρέπει να βρούν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης, να μάθουν να ελίσσονται και να προσαρμόζονται. Ο έφηβος χρειάζεται τον χώρο του, τον χρόνο του, την ησυχία του για να βαδίσει προς την ωριμότητα. Θα κάνουν τα λάθη του, αλλά είναι σημαντικό να ξέρει ότι είμαστε εκεί για ότι χρειαστεί.

Όσο πιο υγιής είναι η προσωπικότητα του παιδιού, τόσο πιο ομαλά περνάει την εφηβεία.Για ένα ποσοστό , περίπου, 20% η μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ωριμότητα παρουσιάζει ιδιαίτερη ένταση και δυσκολίες. Σ΄ αυτή την περίπτωση απαιτείται η βοήθεια ειδικού για να ξαναβρεί ο έφηβος την ισορροπία του.


Συνέντευξη του μαθητή του Α1 Σέργιου Βουτυρίτσα
Από την ψυχολόγο Σοφία Ρετσιάνη